“16 sentyabr – Xalıqaralıq ozon qatlamın qorǵaw kúni “
“16 sentyabr – Xalıqaralıq ozon qatlamın qorǵaw kúni ” dep Birlesken Milletler Shólkemi tárepinen qabıl etilgen ekologiyalıq sáne bolıp esaplanadı. Usı múnásibet penen 2022-jıldıń 16-sentyabr kúni Qaraqalpaqstan awıl xojalıǵı hám agrotexnologiyalar institutı májlisler zalında “Azon qatlamı – jer qalqanı” atamasındaǵı is ilajı ótkerildi. Bunda Ózbekstan Respublikası Aral boyı máselelerin rawajlandırıw komiteti baslıǵı orınbasarı B. Matmuratov, Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Nızamshılıq palatası deputatı L. Seytova, Ózbekstan Ekologiyalıq partiyası Qaraqalpaqstan Respublikası partiya shólkemi Atqarıw Keńesi baslıǵı А.Begimova hám de Ózbekstan Ekologiyalıq háreketi Qaraqalpaqstan menen birgelikte ótkerilgen ilajda Respublikamızda ekologiyalıq mádeniyattı jánede rawajlandırıw atmosfera qatlamındaǵı ózgerisler hám bul barısında xalqımızdıń ekologiyalıq bilimin asırıw máseleleri dodalandı. Bul ilajda institutımızdıń jaslar menen islesiw hám aǵartıwshılıq isleri boyınsha birinshi prorektor R. Ibragimova, professor –oqıtıwshılar hám de studentler belsene qatnastı, hám ózlerin qızıqtırǵan sorawlarına juwap aldı.
Keyingi jıllırda planetamızda tábiyiy teńlikti saqlawǵa jeterli itibar berilmey atırǵanlıǵı sebepli ozon qatamınıń jemiriliwi menen baylanıslı ekologiyalıq qáwip payda boldı. Alımlardıń aytıwınsha muzlatqısh texnikasınan paydalanıw, ot óshiriw, jasalma hawa rayın payda etiw, elektron sanaatında xlor ftor uglerod qatarına kiriwshi ximiyalıq elemenlerdi isletiw ozon qatlamınıń jemiriliwine sebep boladı.
Aytıp ótiw kerek stratosfera ozonı hawa rayınıń qısqa waqıt hám lokal ózgeriwlerdi belgileytuǵın áhmiyetli klimatlıq faktor.
Atap aytqanda kosmik párwazlar, reaktiv samolyotlar párwazı, avtomobiller hám basqa faktorlardan shıǵıp atırǵan gazler ásirese suwıtqısh sistemalarındaǵı fron gazı bul qatlam jaǵdayına úlken ziyan keltirip atır. Atmosfera hawasın taza saqlaw ushın birinshi gezekte avtomobillerdiń shıǵındısız islewin támiyinlew, suwıtıw texnikaları hám ot óshiriw úskenelerinen hawaǵa shıǵaratuǵın gologenlerdi ozon qatlamınıń kemiyiwine alıp kelmeytuǵın elementler menen almastırıw, kárxanalar átirapların kóklemzarlastırıw lazım.
Prezidentimiz tárepinen 2021- jıl 2-noyabrde qabıl etilgen “Jasıl mákan” ulıwma milliy joybarı usı ıqlım ózgeriw mashqalalarınıń aldın alıwdaǵı eń sheshimli joybar bolıp esaplanadı.